اصول موضوعه برای فهم و برنامه ریزی برای تغییر سبک زندگی با رویکرد دینی

اصول موضوعه مهم ترین اصول موضوعه و مبانی پذیرفته شده برای فهم و برنامه ریزی برای تغییر سبک زندگی با رویکرد دینی عبارت است از: 1. کارآمدی دین در عرصه اداره امور اجتماعی منظور از دین در نوشتار حاضر، عبارت است از کامل ترین دین الهی که اسلام است. دستورات دین منحصر در عبادات و امور شخصی نبوده و تمام شوون زندگی انسان را شامل می شود. در عین وسعت دامنه معارف دینی، بالاترین سطح کارآمدی در اداره امور اجتماعی متعلق به گزاره ها و آموزه های دینی است. 2. فرهنگ مدیریت پذیر و قابل مهندسی است. به این معنی که بر خلاف رویکرد کسانی که فرهنگ را آن قدر سیال و غیرقابل مدیریت می دانند، نوشتار حاضر تاکید دارد که ضمن پذیرش واقعیت فرهنگ مبنی بر سیالیت و پیچیدگی، اما قابلیت مدیریت و مهندسی دارد، به این معنی که اگر اجزای آن در جای خود درست قرار گرفته و ارتباطات و تعاملات بین اجزا به صورت درست برقرار شود، در این صورت کل سیستم قابل برنامه ریزی خواهد کرد. 3. هر پدیده ای جهتدار بوده و مبتنی بر نظام ارزشی فاعل شناسا خود است. هیچ گاه فرد ناظر نمی تواند فارغ از نگاه و نظام ارزشی پذیرفته شده خود به یک پدیده نگاه کند. لذا شناخت هر پدیده ای تحت تاثیر نظام ارزشی فاعل شناسای آن قرار می گیرد. 4. قائل به وجود فرهنگ برتر با اصول متمایز در این پژوهش تحولات فرهنگی، را مبتنی بر گرایش توده ای و تکثرگرائی به فرهنگ ندانسته، به طوری که با فرهنگ توده ای، توده مردم سازنده فرهنگ حاکم اند، بدون هیچ کنترل و هدایت توسط قشری خاص که در این حالت صحت و مقبولیت خود را از تمایل و خواست مردم می گیرد و هیچ اصل و تبعیت قبلی را مورد تبعیت قرار نمی¬دهد (فرهنگ پیرو)، فردگرائی محوریت یافته و نظر اکثریت معیار قرار گیرد. در تکثرگرائی فرهنگی، نسبیت فرهنگی مطرح شود یعنی نمی توان فرهنگی را برتر و صحیح تر از فرهنگ دیگر دانست، قابلیت مقایسه از بین می رود و فقط تفاوت فرهنگی مطرح گردد (میان فرهنگی)، حقیقت فلسفی، دینی ، سیاسی در انحصار هیچ کس نیست و خاستگاه متعدد دارا باشد. اندیشه یک حقیقت کلی و عام افسانه باشد، نه می توان آن را صحیح دانست و نه غلط، معیاری برای قضاوت و داوری ملاحظه نمی شود و منکر حقیقت کلیِ معتبر باشند. همه ارزش ها هم سطح می شوند و به تکثر گرائی مبهم و ناموزون رو آورده می-شود. فرو پاشی روایات کلان در مذهب، علم، فلسفه رخ دهد و روابط عمودی و سلسله مراتبی فرو ریخته شود و همه دیدگاه ها و ارزشها هم سطح شوند، بنیان¬گرائی و ذات گرائی (واقعیت ذاتی) نفی شود، عالم بی شکل زندگی به وسیله گفتمان شکل می یابد، تمایز ذاتی میان فرهنگ بی معنا است، معانی خود ساخته و دست ساخته بشر باشد، که دائما در حال تحولات است و هیچ معنای ثابتی در کار نیست و همواره در حال ساخته شدن است و معنای مرکزی وجود ندارد. مفاهیم اصیل فرهنگی محصول فرآیندهای گفتمانی و قدرت هستند، عصر تجدد عصر هرمنوتیک و بدگمانی است، هیچ سخنی از هویت نیست چراکه همواره در حال شدن است. پیشرفت بی معنا شود، چرا که معیار و فرهنگ والا و برتر در آن بی معنا باشد و تنها می توان گفت که این فرهنگ متفاوت از فرهنگ دیگری است. 5. منبع شناخت اصول فرهنگ مطلوب عبارت است از نقل ، عقل و تجربه. منظور از اصول یعنی چهارچوب هایی که تایید کننده یا شکل دهنده بنیان های فرهنگ مطلوب هستند. لذا به عنوان مثال اگر چه آداب و رسوم جز فرهنگ محسوب می شود، اما قرار گرفتن در حیطه فرهنگ مطلوب، نیازمند تایید آن با اصول فرهنگ مطلوب که شامل نقل و عقل و تجربه است. 6. در عرصه فرهنگ، نه فرد در جامعه منحل می شود و نه جامعه در فرد. نظریه اتمیسم اصالت الجزئی است و هویتی برای جمع ملاحظه نمی نماید، به صورتی که جامعه تکرار خصلت افراد است و در تفکر کل گرا (هولیسم) اصالت با کل است و اجزاء فاقد هویت هستند و همگی منحل در کل هستند و لیکن در گفتار پیش رو جزء در کل و کل در جزء اثر دارد به نسبتی، هر دو متاثرند از همدیگر و هر دو دارای هویت و الزاماتی هستند، این نحوه از تفکر سیستمی، به لحاظ مفهومی مخالف است با توده و مجموعه در کنارهم و نگاه جزیره ای، بلکه سیستم یک کل معین است که از اجزاء با کنش متقابل و پیوسته تشکیل شده است. از جمله اصول نظری یک سیستم علاوه بر کلیت داشتن و قابلیت تکامل داشتن سیستم، تغییرات آن است، که سطوح تغییر را می توان اصلی(تکامل)، فرعی(کلان)، تبعی(خرد) نمود که در نتیجه هر سطح از تغییرات را به ترتیب می توان تکامل سیستم، بهینه سازی سیستم ،اصلاح جزئی سیستم دانست. برای یک سیستم می توان اصول ساختاری را ملاحظه نمود که در آن به سلسله مراتب و وابستگی متقابل و سهم تأثیر هر مرتبه می توان اشاره نمود. که رفتارهای شکل گرفته در هر سیستم از موارد مذکور متاثر است. بنابر این در سه سطح ناظر به رفتار شخصی، زندگی جامعه و تکامل اجتماعی، مورد بررسی قرار می گیرد. بنابر ملاحظات سیستمی می توان گفت که برای جلوگیری از اشباع شدن و قفل نمودن سیستم و رشد آن بایستی رشد و تعالی هماهنگ اجزاء، روابط و عوامل درونی سیستم حاصل گردد، رشدی متناسب با هدف و جهت، سیستم را از یک سطح به سطح دیگر می برد که در آن تغییر مبنا داده شده است(رشدی هماهنگ از مقیاسی به مقیاسی دیگر، درحالیکه جهت ثابت بوده و متحول نمی شود)، و در خرده نظام ها اجزاء و عناصر رشد می کنند و فرمول های مربوط به یک بنگاه تغییری در سطح خود پیدا می نماید و در نظام کلان، فرمول مر بوط به یک مجموعه تغییر می کند و رشد مجموعه حاصل می شود، که به واسطه تغییر روابط و نسبت ها حاصل شده است؛ که تغییری درون ساختار و نظام واحد است، تغییری در وصف موضوع با اثبات موضوع حاصل شده است. سطح کلان حاکم بر سطح خرد است و هر گونه تغییر در معادلات و فرمول نظام کلان، موثر در خرده نظام ها است.. بنابر این ملاحظه، با تغییر مبانی سیستم، خرده نظام ها و رابطه ها تغییر می یابد. لذا به طور خلاصه باید گفت هم فرد و هم اجتماع دارای هویت و الزاماتی هستند. 7. پذیرش تاثیر و تاثر فرد و جامعه بر یکدیگر زمانی که قائل به اصالت هم فرد و هم جامعه شدیم، طبیعی است که هر یک از این دو وجود اصیل از یکدیگر تاثیر پذیرفته و بر یکدیگر نیز اثر می گذارند. بنابراین اراده های فردی بی تاثیر بر جریان اجتماعی نیست، همان طور که جریان اجتماعی بر اراده های فرد بی تاثیر نیست. روشن است که این مبنا وجه غالب را در نظر می گیرد و استثنا در این مورد امکان وجود دارد. 8. ابزار و امکانات دارای هویت است. بر مبنای این پژوهش، امکانات و ابزارات دارای هویتی هستند که این هویت بر روی افراد نیز اثر گذار است. لذا بر مبنای این نگاه، تکنولوژی دارای روح و هویتی است که متاثر از یک نظام تمدنی و ارزشی تولید شده و انتقال آن به جامعه دیگر با مختصات متفاوت فرهنگی و اجتماعی، انتقال دهنده مبانی ارزشی و هویت آن است. 9. برنامه ریزی فرهنگی نیازمند شناخت وضع موجود بر اساس شاخص های وضع مطلوب و تحلیل شکاف است. شناخت وضع موجود، تنها بر اساس شاخص های وضع مطلوب بایستی انجام شود. این مبنا در واقع نشان دهنده و منعکس شده اصل قائل بودن به فرهنگ مطلوب است.